Dexamethasone - დექსამეტაზონი 4მგ/1მლ. 25 ამპულა

დამხმარე ნივთიერებები: ბენზილის სპირტი, ნატრიუმის ედეტატი, ნატრიუმის ქლორიდი, საინიექციო წყალი.

ფარმაკოლოგიური თვისებები
დექსამეტაზონი სისტემური გამოყენების, ხანგრძლივი მოქმედების გლუკოკორტიკოიდია. პრეპარატს გამოხატული ანთების საწინააღმდეგო, ანტიალერგიული, მადესენსიბილიზირებელი, იმუნოდეპრესიული, ასევე შოკის საწინააღმდეგო და ანტიტოქსიკური მოქმედება აქვს.
დექსამეტაზონი აინჰიბირებს ფოსფოლიპაზა A2-ის აქტივობას, ამცირებს პროსტაგლანდინებისა და ლეიკოტრიენების სინთეზს, მაკროფაგებისა და ლიმფოციტების მიგრაციას ანთების კერაში, ასტაბილურებს ლიზოსომების მემბრანებს და ხელს უშლის ლიზოსომური ფერმენტების გამოთავისუფლებას, ბლოკავს ჰისტამინისა და სხვა ბიოლოგიურად აქტიური ნივთიერებების გამოთავისუფლებას სენსიბილიზირებული პოხიერი უჯრედებიდან და ბაზოფილებიდან. 
დექსამეტაზონი გავლენას ახდენს წყალ-ელექტროლიტურ ბალანსზე (იწვევს ნატრიუმის იონებისა და წყლის შეკავებას ორგანიზმში), ზრდის არტერიულ წნევას. მცირე ხარისხით ზრდის გლუკონეოგენეზს ღვიძლში და ამცირებს გლუკოზის უტილიზაციას ქსოვოლების მიერ.

ფარმაკოკინეტიკა
ინტრამუსკულარული ინიექციის შემდეგ პრეპარატის მაქსიმალური კონცენტრაცია (Cmax) სისხლის პლაზმაში დაახლოებით 1 სთ-ში მიიღწევა.
დექსამეტაზონის 60–70% უკავშირდება პლაზმის ცილებს. პრეპარატი ადვილად გადის ჰისტოჰემატურ ბარიერებს, ჰემატოენცეფალური და პლაცენტური ბარიერების ჩათვლით. ნახევარგამოყოფის პერიოდი (T1/2) 190 წთ-ს შეადგენს. პრეპარატი მეტაბოლიზდება თირკმლებსა და ღვიძლში. მეტაბოლიტები ძირითადად შარდით გამოიყოფა.

ჩვენებები
სხვადასხვა გენეზის შოკი (ანაფილაქსიური, პოსტტრავმული, პოსტოპერაციული, კარდიოგენული); თავის ტვინის შეშუპება (თავის ტვინის სიმსივნის, ქალა-ტვინის ტრავმის, ნეიროქირურგიული ჩარევის, ტვინში სისხლჩაქცევის, ენცეფალიტის, მენინგიტის, სხივური დაზიანების დროს); ასთმური სტატუსი; მძიმე ალერგიული რეაქციები (კვინკეს შეშუპება, ბრონქოსპაზმი, დერმატოზი, მწვავე ანაფილაქსიური რეაქცია, შრატისმიერი რეაქცია, პიროგენული რეაქციები); მწვავე ჰემოლიზური ანემია, თრომბოციტოპენია, მწვავე ლიმფობლასტური ლეიკემია, აგრანულოციტოზი; მძიმე ინფექციური დაავადებები (ანტიბიოტიკებთან კომბინაციაში); თირკმელზედა ჯირკვლის ქერქის მწვავე უკმარისობა; მწვავე კრუპი; სახსრების დაავადებები (მხარბეჭის პერიართრიტი, ეპიკონდილიტი, სტილოიდიტი, ბურსიტი, ტენდოვაგინიტი, კომპრესიული ნეიროპათია, ოსტეოქონდროზი, სხვადასხვა ეტიოლოგიის ართრიტები, ოსტეოართროზი).

მიღების წესები და დოზები
დექსამეტაზონი შეჰყავთ კუნთში, ვენაში ნაკადურად ან წვეთოვნად, სახსარში და პერიარტიკულარულად (რბილ ქსოვილებში). ვენაში წვეთოვნად შეყვანისას გამხსნელის სახით გამოიყენება გლუკოზის ხსნარი ან ნატრიუმის ქლორიდის იზოტონური ხსნარი. დაუშვებელია ერთ შპრიცში ან საინფუზიო ფლაკონში დექსამეტაზონის სხვა სამკურნალო პრეპარატებთან შერევა.
ვენაში ან კუნთში შეყვანისას რეკომენდებული საწყისი დოზა შეადგენს 0.5_9 მგ-ს დღეში; აუცილებლობისას დოზას ზრდიან. შესაძლებელია 4_20 მგ დექსამეტაზონის დღეში 3_4-ჯერ შეყვანა. პარენტერული გამოყენების ხანგრძლივობა ჩვეულებრივ 3_4 დღეს შეადგენს, შემდეგ გადადიან პრეპარატის პერორალური ფორმის მიღებაზე. 
სახსარში შეყვანისას რეკომენდებული ერთჯერადი დოზაა 0.4_4 მგ. სახსარშიდა ინიექციების გამეორება შესაძლებელია 3_4 თვის შემდეგ; ერთსა და იმავე სახსარში პრეპარატის შეყვანა შეიძლება მაქსიმუმ 3_4-ჯერ წელიწადში. შესაძლებელია პრეპარატის ერთდროულად ორ სახსარში შეყვანა. უფრო ხშირმა გამოყენებამ შეიძლება სახსრის ხრტილის დაზიანება გამოიწვიოს.
პრეპარატის დოზა დამოკიდებულია დაზიანებული სახსრის ზომაზე. ჩვეულებრივ დიდ სახსრებში შეჰყავთ 2_4 მგ დექსამეტაზონი, პატარა სახსრებში _ 0.8_1 მგ; სინოვიურ აბგაში შეჰყავთ 2_3 მგ, მყესის ბუდეში _ 0.4_1 მგ. სახსრის ირგვლივ რბილი ქსოვილების ინფილტრაციისათვის რეკომენდებულია 2_6 მგ დექსამეტაზონის გამოყენება.
ბავშვებში პრეპარატი ინიშნება კუნთში. ჩანაცვლებითი თერაპიის ჩატარებისას (თირკმელზედა ჯირკვლის ქერქის უკმარისობის დროს) დოზა შეადგენს 23.3 მკგ/კგ სხეულის მასაზე (670 მკგ/მ2 სხეულის ზედაპირზე), რომელიც 3 ინიექციაზე იყოფა; ინიექცია კეთდება ყოველ მესამე დღეს. შესაძლებელია პრეპარატის ყოველდღიური დანიშვნა დოზით 7.76_11.65 მკგ/კგ სხეულის მასაზე (233–335 მკგ/მ2 სხეულის ზედაპირზე). სხვა ჩვენებების დროს რეკომენდებული დოზა შეადგენს 27.76–166.65 მკგ/კგ სხეულის მასაზე (0.833–5 მგ/მ2 სხეულის ზედაპირზე) ყოველ 12_24 სთ-ში.

გვერდითი მოვლენები
სისტემური და ადგილობრივი გვერდითი ეფექტების განვითარების რისკი იზრდება ხანგრძლივი გამოყენებისა და ხშირი ინიექციების დროს. 
ვენაში დექსამეტაზონის მაღალი დოზით სწრაფი შეყვანისას შესაძლებელია სახის კანის ჰიპერემია, არარეგულარული პულსი, გამოხატული ტაქიკარდია, კრუნჩხვები.
ნერვული სისტემისა და გრძნობათა ორგანოების მხრივ: იშვიათად _ ცნობიერების არევა, აგზნებადობა, შფოთვა, დეზორიენტაცია, ეიფორია, ჰალუცინაციები, მანიაკალურ-დეპრესიული ეპიზოდები, დეპრესია ან პარანოია, ქალას შიდა წნევის მომატება მხედველობის ნერვის დისკოს შეშუპებით (თავის ტვინის ფსევდოსიმსივნის სიმპტომები – უფრო ხშირად ბავშვებში, დოზის სრაფი შემცირებისას), გლაუკომა, კატარაქტა, ეგზოფთალმი, მხედველობის უეცარი დაკარგვა (თავის ან კისრის არეში შეყვანისას). ადგილობრივი რეაქციები: იშვიათად _ ჰიპერემია, შეშუპება, ტკივილი შეყვანის ადგილას. ხანგრძლივი გამოყენებისას შესაძლებელია სტრიები ინიექციის ადგილას, მყესის გაგლეჯა, კანის ან კანქვეშა ქსოვილის ატროფია (კუნთში შეყვანისას). 
ალერგიული რეაქციები: გამონაყარი კანზე, ქავილი, ანაფილაქსიური შოკი.

უკუჩვენება
მომატებული მგრძნობელობა დექსამეტაზონის მიმართ; ოსტეოპოროზი; მწვავე ვირუსული, ბაქტერიული ან სოკოვანი ინფექციები (როდესაც ერთდროულად არ ტარდება შესაბამისი თერაპია); კუშინგის სინდრომი.
შედარებით ნაკლებად მნიშვნელოვან უკუჩვენებებს წარმოადგენს თირკმლის ქრონიკული უკმარისობა, ღვიძლის ციროზი ან ქრონიკული ჰეპატიტი, ჰიპერთირეოზი, ფსიქოზი ან ფსიქონევროზი, ხანდაზმული ასაკი. 
კუნთში შეყვანა უკუნაჩვენებია იდიოპათური თრომბოციტოპენური პურპურის მქონე პაციენტებისათვის.

ორსულობა და ლაქტაცია
პრეპარატის ორსულობის დროს გამოყენება დასაშვებია იმ შემთხვევაში, როდესაც დედისათვის მოსალოდნელი სარგებელი მკვეთრად სჭარბობს ნაყოფზე უარყოფითი მოქმედების პოტენციურ რისკს. შესაძლებელია პრეპარატის მოქმედება ბავშვის ზრდასა და ენდოგენური გლუკოკორტიკოიდების სეკრეციაზე, რის გამოც მკურნალობის პერიოდში საჭიროა ძუძუთი კვების შეწყვეტა.

განსაკუთრებული მითითებები
პრეპარატი სიფრთხილით გამოიყენება არტერიული ჰიპერტენზიის, გულის უკმარისობის, შაქრიანი დიაბეტის, ეპილეფსიის, თრომბოემბოლიის, მძიმე მიასთენიის და გლაუკომის დროს. გლუკოკორტიკოიდების მოქმედება ძლიერდება ღვიძლის ციროზის ან ჰიპოთირეოზის მქონე პაციენტებში.
დექსამეტაზინით მკურნალობამ შეიძლება შენიღბოს არსებული ან ახალი ინფექციის ნიშნები. დექსამეტაზონმა შეიძლება გამოიწვიოს სისტემური სოკოვანი ინფექციის, ლატენტური ამებიაზის, ფილტვების ტუბერკულოზის გამწვავება.
დექსამეტაზონით მკურნალობის პერიოდში ვაქცინაცია ცოცხალი ვირუსული ვაქცინით უკუნაჩვენებია. მოკლული ვირუსული ან ბაქტერიული ვაქცინით იმუნიზაცია არ იწვევს ანტისხეულების მოსალოდნელ გამომუშავებას და არ ახდენს მოსალოდნელ პროფილაქტიკურ მოქმედებას. ჩვეულებრივ დექსამეტაზონი არ ინიშნება ვაქცინაციამდე 8 კვირით ადრე და ვაქცინაციიდან 2 კვირის განმავლობაში. საჭიროა სიფრთხილის გამოჩენა პაციენტების მკურნალობისას ქირურგიული ჩარევის ან ძვლების მოტეხილობის შემდეგ, რადგან დექსამეტაზონმა შეიძლება შეანელოს ჭრილობის შეხორცება და ძვლის კორძის წარმოქმნის პროცესი. 
ბავშვებში დექსამეტაზონით მკურნალობა შესაძლებელია მხოლოდ აბსოლუტური ჩვენების საფუძველზე.

ჭარბი დოზირება
შესაძლებელია გვერდითი ეფექტებისა და კუშინგის სინდრომის განვითარება (როგორც წესი ჭარბი დოზირებიდან მხოლოდ რამდენიმე კვირის შემდეგ).
მკურნალობა: დოზის შემცირება ან დროებით პრეპარატის მოხსნა; სიმპტომური თერაპიის ჩატარება. სპეციფიკური ანტიდოტი არ არსებობს. ჰემოდიალიზი არაეფექტურია.

სხვა წამლებთან ურთიერთქმედება
დექსამეტაზონისა და რიფამპიცინის, რიფაბუტინის, ეფედრინის, კარბამაზეპინის, ფენილბუტაზონის, ფენობარბიტალის, ფენიტოინის, პრიმიდონის, ამინოგლუტეთიმიდის ერთდროული გამოყენებისას დექსამეტაზონის ეფექტურობა მცირდება.
დექსამეტაზონი ამცირებს ანტიბაქტერიული საშუალებების, ანტიჰიპერტენზიული პრეპარატების, კუმარინის ტიპის ანტიკოაგულანტების, პრაზიქვანტელისა და სალურეტიკების მოქმედებას. იგი აძლიერებს ჰეპარინისა და ალბენდაზოლის მოქმედებას.
დექსამეტაზონისა და მაღალი დოზებით β2-ადრენორეცეპტორების ანტაგონისტების ერთდროული გამოყენებისას იზრდება ჰიპოკალემიის განვითარების რისკი. ჰიპოკალემიის მქონე პაციენტებში საგულე გლიკოზიდები უფრო ხშირად იწვევენ არითმიის განვითარებას, ხოლო მათი ტოქსიკური მოქმედება ძლიერდება. დექსამეტაზონისა და პერორალური კონტრაცეპტივების ერთდროული დანიშვნისას შესაძლებელია დექსამეტაზონის T1/2 გახანგრძლივება, რაც ზრდის გვერდითი ეფექტების განვითარების ალბათობას.
დექსამეტაზონისა და რიტოდრინის ერთდროული დანიშვნა უკუნაჩვენებია, გვერდითი ეფექტების შესაძლო გაძლიერების გამო. 
დექსამეტაზონისა და მეტოკლოპრამიდის, დიფენჰიდრამინის, პროქლორპერაზინის, ონდანსეტრონისა ან გრანისეტრონის ერთდროული დანიშვნა ხელს უშლის გულისრევისა და ღებინების განვითარებას ცისპლატინით, ციკლოფოსფამიდით, მეტოტრექსატით და ფლუოროურაცილით ემეტოგენური ქიმიოთერაპიის ჩატარებისას.

შენახვის პირობები და ვადები
ინახება სინათლისაგან დაცულ ადგილას 15°C-დან 25°C-მდე ტემპერატურაზე. ინახება ბავშვებისათვის მიუწვდომელ ადგილას.
ვარგისობის ვადა: 3 წელი.
შეფუთვაზე აღნიშნული ვადის გასვლის შემდეგ პრეპარატის გამოყენება დაუშვებელია.

აფთიაქში გაცემის წესი
რეცეპტით.